Heb jij je ooit afgevraagd waarom speculaas altijd in de vorm heeft van een mannetje, vrouwtje of molen? Speculaas is het enige koekje dat iets voorstelt. Andere koekjes zijn gewoon rond, zoals de kletskop, biscuitje, stroopwafels of weesper moppen. Dat blijkt een oud gebruik te zijn. Het werd namelijk in de 17de eeuw gebruikt als liefdesbrief. Het deeg werd gebakken in de vorm van een vrijer of vrijster. Dit gaf je kado aan degene aan wie je je liefde wilde verklaren. Wanneer een jongen de pop aan een meisje gaf en zij brak eerst zijn voeten ervan af dan kon je het verder vergeten. Ze wees je af. Maar wanneer ze begon met het hoofd, dan was ze geïnteresseerd.
De exacte gebruiken rond de ‘vrijerspop’ kon per regio verschillen.
En dan snap je dat de andere figuren ook een betekenis hadden. Het bekende molentje was een aanmaning om harder te werken, ‘net zo hard als een molenaar’. Net zoals een speculaasje in de vorm van een varken. Dan werd je een lui varken gevonden. Nu heb ik nooit speculaas in de vorm van een varken zien, maar wel het suikergoed varkentje, maar dat is dan weer meer een verwijzing naar de beloning na het sparen en werken. Net zoals een spaarpot de vorm heeft van een varken. Het hele jaar zet je kleine beetjes geld opzij, net zoals je het varken vetmest om er dan op een later moment van te genieten.
Misschien diende het haantje wel voor de luilakken die zich steeds versliepen.
En zie ik een mosterdpot? Is dat dan voor de al te nieuwsgierigen onder ons? “Weten waar Abraham de mosterd haalt ”heeft de betekenis van op de hoogte zijn van alles; goed bij de tijd zijn.
Speculaas zoals wij het kennen, werd voor het eerst in de 17e eeuw gemaakt.
Kruiden als kaneel en nootmuskaat werden al in kloosters gebruikt tijdens de kruistochten, maar met de komst van de VOC waren deze specerijen in grotere getale beschikbaar in Nederland. Ze zijn toen gaan experimenteren met het kruiden van koek. Zo is de populaire gekruide koek die we nu als speculaas kennen ontstaan.
De naam ‘speculaas is afgeleid van het latijnse speculum dat spiegel betekent. Dit refereert aan het gebruik van de speculaasplank waar de koek gespiegeld uitkomt.
Wat zijn speculaas kruiden
Het is een mengsel van kaneel, kruidnagel, nootmuskaat, korianderzaad, anijszaad , gemberpoeder en kardemom
