De gebroken beelden van Keros: de verklaring

Door Nicole E. Zonderhuis

Wetenschappers van Cambridge hebben bewijs dat de prachtige marmeren figurines eerst gebroken zijn en daarna begraven door de Grieken 4,500 geleden.

Stella Lubsen-Admiraal schreef in het programma voor de cycladenreis over Keros:

“Opgravingen hebben aangetoond dat (het nu onbewoonde en officieel niet toegankelijke) Keros al aan het eind van het 3de millennium v. Chr. het sacrale centrum vormde van het Egeïsche gebied (ca. 2000 jaar voordat Delos dat werd). Keros bleek onlangs na jarenlange opgravingen van Griekse archeologen en de universiteit van Cambridge o.l.v. prof. Renfrew, het oudste maritieme heiligdom te zijn, niet alleen van het hele Egeïsche gebied maar van de hele wereld. Pelgrims bezochten het aldaar gestichte heiligdom in de locatie Kavos al minstens vanaf ca. 2800 v. Chr. Zij offerden daar hun meegebrachte wijgaven tijdens rituelen aan zee terwijl ze in de herberg op het tegenoverliggende Dhas- kalio verbleven (nu een eilandje maar vroeger met Keros verbonden). In het heiligdom en ook in de hier ook aangetroffen graven werden honderden Cycladische figuren van de Godin en/of Voormoeders, ritueel vaatwerk en bronzen voorwerpen in stukken gevonden. ” (zie Literatuurlijst).

De figurines van Keros zijn heel mooi en gestileerd en inspireerden vele kunstenaars als Pablo Picasso, Constantin Brancusi en Henry Moore.

Lange tijd was het een raadsel waarom de vele duizenden brokstukken van beelden gebroken zijn aangetroffen en daarna begraven op het eiland Keros waar naast een paar geiten niemand woont.

Nu, in 2011, hebben wetenschappers van de Cambridge University ontdekkingen gedaan die licht laten schijnen op de 4,500 jaar oude puzzel van Keros, een klein Cycladisch eiland in de Egeïsche Zee.

Renfrew ’s theorie is dat Keros de ceremoniële bestemming was voor een ritueel waarbij betrokken eilandbewoners gewaardeerde bezittingen braken en een pelgrimstocht maakten met deze fragmenten voor een rituele begrafenis. Het breken van de beelden en andere goederen was een ritueel.

Eigenlijk zegt dit nog steeds niets over het waarom van het breken. Als nuchtere Hollander vraag ik me af waarom ze zoeken naar antwoorden die mogelijk vandaag de dag nog zichtbaar zijn als Griekse traditie. Nog altijd gooien de Grieken tijdens feesten en bruiloften hun serviesgoed stuk om geluk te krijgen.
Men zegt deze traditie teruggrijpt op een zeer oude Griekse gebruik dat zijn oorsprong heeft in de stervensrituelen: Het vrijwillig breken van iets dierbaars is een manier van gecontroleerd verlies, welke de deelnemers kan helpen om met verlies van dierbaren om te gaan. Ook wordt de link gelegd naar het wereldwijde gebruik om lawaai te maken en vuurwerk af te steken om het kwade weg te jagen.

Ik heb veel ceremonies en rituelen meegemaakt vanuit diverse inheemse culturen en regel daarbij is altijd: een goed ritueel offer moet je dierbaar zijn, anders offer je niets dan leegte en waardeloosheid. En wie ‘leegte’ offert, zal niets dan leegte terug ontvangen. Zelfs de mensen in Guatemala – die zo weinig hebben – offeren uitbundig kaarsen, voeding en suiker, hun kostbaarste goed. De beelden van Keros waren gemaakt van bewerkelijk marmer en waren kostbaar. Het breken ervan zal zeker pijn hebben gedaan.

Maar de belangrijkste reden voor het breken van de offers is mijns inziens dat, en daarvoor moeten we ons verplaatsen in de denkwijze van destijds, door het breken van het offer geeft het haar goddelijke essentie vrij. Net zoals wij ons voedsel kauwen om de voedingsvezels te kunnen opnemen, moeten de zorgvuldig gemaakte beelden gebroken worden om het te kunnen verteren. Het breken van het offer vergemakkelijkt de consumptie ervan door het goddelijke, door Moeder Aarde.

Wat denk jij?
Zijn er nog andere verklaringen?

Lees het artikel (Engelstalig)

Yvonne Kruseman – PanSophia Utrecht / 5 Apr 2016
“Het verhaal van de gebroken beeldjes van Keros inspireerde me voor Pasen.
De harde eierschalen moeten gebroken worden zodat het toekomstige nieuwe leven zich kan bevrijden. Het doorbreken van grenzen ten behoeve van het nieuwe leven zien we overal in de natuur, bij het zaad, de knoppen enz.
Ook Christus móest gegeseld en gekruisigd worden, om door te sterven weer op te staan in het gebied van het leven (etherwereld) en “Heer van het leven” te worden.”